Verlies en rouw
Ze waren jong. Het geluk leek hen toe te lachen. Ze hadden samen een fijne relatie en nu verwachtten ze hun eerste kind. Hier zagen ze erg naar uit. De lucht was helder en blauw, de zon scheen, het leven was geweldig! Totdat….ineens….zij werd aangereden, een ongeluk. Moeder en kind overleefden het niet. Hij bleef achter, alleen. Hij wist niet hoe om te gaan met de shock, de diepe pijn, het grote en zware verdriet. Het werd steeds moeilijker voor hem. Hij zocht steeds meer troost in de alcohol. Zijn leven werd overleven, negentien jaar lang. Totdat hij zich uiteindelijk liet opnemen in de verslavingskliniek. Daar ontmoette ik hem. Hij ontwende van de alcohol. Hij leerde omgaan met zijn gevoelens. Hij leerde omgaan met zijn grote verdriet en hij leerde dit te verweven in zijn leven. Dit was een proces dat tijd nodig had. Het lukte hem -ook na de kliniek- om verder te leven, zonder de alcohol. Hij vond een zinvolle dagbesteding waarin hij voor anderen van betekenis kon zijn. Weer later vond hij een vriendin om zijn leven mee te delen. Onlangs kwam ik hem weer tegen en spraken we elkaar, een mooi mens. Wat een bemoedigend, krachtig en hoopvol verhaal!
Rouw is er niet alleen na overlijden. Dit is er na iedere vorm van verlies. Zo ook bij verlies van gezondheid, het krijgen van een ernstige diagnose bij ziekte, kwijtraken van werk, relaties, echtscheiding, een verwachting die niet in vervulling gaat zoals bij kinderloosheid of een miskraam, ervaren van onrecht, beschadigd vertrouwen, gemis van wat je niet gekregen hebt als kind.
Misschien zijn wij zelf hier bekend mee, ieder leven kent verlies. Kennen wij mensen die geraakt zijn door verlies? Hebben we hier oog voor? In onze samenleving vinden wij dit vaak lastig. Pijn en verdriet moeten niet te lang duren en al snel weer over zijn. En dat, terwijl iemand misschien wel als het ware een heftige aardbeving heeft meegemaakt en nu zijn of haar weg moet vinden in een verwoest en totaal veranderd landschap. Wat zeg je als naaste tegen zo iemand? Het kan soms goed zijn om gewoon maar eerlijk te zeggen dat je dit niet weet. Vaak zijn er geen woorden voor. In plaats van verkeerde opmerkingen te maken. Het is beter om maar geen adviezen te geven of te zeggen wat de ander moet doen of wel of niet moet voelen. Luisteren en oprechte aandacht kunnen steunend en helend zijn. Juist steun is zo ontzettend van belang!
En wat doe je als werkgever? Heb je persoonlijke aandacht voor je medewerker in rouw? Heb je begrip en een luisterend oor? Vang je iemand op als deze weer op het werk verschijnt? Is er begrip dat het mogelijk nog niet snel lukt om het werk weer als daarvoor te doen? Rouwen is enorm vermoeiend en kan leiden tot allerlei klachten. Ook het brein rouwt, zo kan er moeite zijn met concentratie en geheugen.
En dan zijn er nog de vaak extra moeilijke dagen, zoals de december dagen, met de ‘‘feest’’dagen voor de deur. Vaak zijn dit voor de rouwende moeilijke dagen, waarin er juist een confrontatie is met gemis van de geliefde en verdriet. Misschien is dit juist een goede tijd (en hopelijk niet alleen deze tijd) om te laten merken dat je de ander ziet, niet vergeet en aandacht hebt. Rouwexpert Manu Keirse heeft in zijn boek Helpen bij verlies en verdriet veel beschreven wat voor onszelf en anderen een helpende manier van omgaan met verlies kan zijn. Wat mij betreft een aanrader om te lezen, voor ieder mens. Omdat we allemaal te maken zullen krijgen met rouw en verlies, zowel bij onszelf als bij anderen. En omdat we vaak niet geleerd hebben hoe hier dan mee om te gaan.
