Hoogsensitiviteit en rouw
Onlangs volgde ik een waardevol webinar over rouw. Allereerst kwam de maatschappelijke impact aan de orde van de constatering dat de meeste mensen geen idee hebben hoe te rouwen. Met gevolgen als depressie, verslaving, (chronische) ziekte en eenzaamheid. En een groot aantal mensen dat zelfmoord pleegt, inmiddels is dat ook de belangrijkste doodsoorzaak onder jongeren. De vraag werd gesteld welke erfenis je achterlaat, onverwerkte rouw wordt namelijk binnen de generaties doorgegeven. Een baby of jong kind voelt veel aan en onverwerkte rouw beperkt ouders in hun mogelijkheden. Dit jonge verlies kan in iemands latere leven weer aangeraakt worden. Dit alles is niet mis en geeft mijns inziens het belang aan van goed (leren) rouwen.
Omdat het deze week de week van HSP is, wil ik hier vooral ingaan op rouw bij hoogsensitieve personen. Hier werd in het webinar een vraag over gesteld. Aangehaald werd vervolgens wat een rouwdeskundige (niet de minste!) hierover heeft gezegd. Hoogsensitiviteit zou volgens deze deskundige met een korrel zout moeten worden genomen. Nu weet ik het fijne hier natuurlijk niet van (ik was er niet bij en weet de context onvoldoende), maar ik vraag me af of deze persoon bekend is met de kennis en feiten vanuit wetenschappelijke onderzoeken die er de laatste jaren over hoogsensitiviteit zijn geweest. Ik denk hierbij vooral aan het model van de werking van het hoogsensitieve brein, zoals Esther Bergsma heeft beschreven in haar boek.
In dit model van het hoogsensitieve brein komen drie dingen naar voren: Het eerste is dat er meer prikkels worden waargenomen (zowel extern als intern, en bij dit laatste zowel fysiek als emotioneel). Hier wordt vervolgens diepgaander over nagedacht, er is sprake van een diepgaander verwerking van informatie. Ten slotte is de impact van dit alles op een HSP groter. Dit betekent dat er bij HSP vaak sprake is van intensere emotionele reacties in het rouwproces. Negatieve gebeurtenissen krijgen meer gewicht. HSP herinneren zich een gebeurtenis scherper (deze is als het ware dieper en gedetailleerder in het brein gekerfd) en ze kunnen langer blijven hangen in hun emoties. Vanwege gevoeligheid voor prikkels en emoties kan het rouwproces voor HSP extra zwaar en complex zijn. Een HSP is vaak ook nog geneigd om emoties van anderen over te nemen. Rouw is stressvol en geeft overprikkeling. De veelheid van prikkels en het intense ervaren kosten veel extra energie. Bij HSP is de emmer sneller vol en het kost meer tijd om deze weer leeg te laten lopen, te herstellen.
HSP kunnen last hebben van afwijzingsgevoeligheid. Verliezen (zoals die van een geliefde of baan) kan als grote afwijzing worden ervaren. HSP hebben vaak een groot rechtvaardigheidsgevoel, dit kan leiden tot grote existentiële vragen en meer kans op het ontwikkelen van een depressie. Tenslotte kan een HSP rouw ervaren over kansen die zijn gemist in de jeugd, in studies, werk en levensloop. Velen van hen zijn vastgelopen toen ze nog niet op de hoogte waren van hun HSP en nog niet goed wisten wat zij hierin nodig hadden. Een overlevingstrategie die veel HSP-ers hebben aangeleerd is het wegrederen van emoties. Daarmee worden deze echter ook niet gezien of gehoord. Emoties die onderdrukt worden, kunnen juist later met des te meer kracht naar boven komen. Dat kan ook vele jaren later zijn.
Rouw is niet het probleem, dit is een normale reactie na verlies. Het probleem zit er vaak in hoe we ermee omgaan. Verdriet en emoties zijn normaal. Rouwen mag in je eigen tempo en op je eigen manier. Goede zelfzorg is van belang. Ook begeleiding kan hierin zeer behulpzaam zijn! Je hoeft dit niet alleen te doen. Juist HSP kunnen veel baat hebben bij positieve steun. Bij mezelf herken ik de gevoelservaring dat ik vaak dieper dan anderen door dingen heen ga. Toen ik dit eens uitsprak, gaf mijn gesprekspartner aan dit te vergelijken met een vanwege de zware lading dieper in het water gelegen schip, dat daarmee stabieler is. Dit was voor mij een helpende metafoor.
Als je bovenstaande bij jezelf herkent: Wat vind jij lastig? Wat heb je nodig, waar heb jij behoefte aan? Welke eerste stap zou je hiervoor kunnen zetten?
