Het verwonde hart

Ik ben dol op harten. Dus kocht ik onlangs tijdens mijn vakantie een houten exemplaar met rood geverfd vlak. Persoonlijk vind ik een hartvorm een mooie symboliek en ik vermoed velen met mij, maar waar staat een hart eigenlijk voor? Het volgende vond ik onder andere:

-        Liefde

-        Genegenheid

-        Gevoel/emotie (centrum van)

-        Vreugde

-        Compassie

-        Verbinding

Ons hart blijft gedurende ons leven helaas lang niet altijd heel, het kan door allerlei invloeden in stukken ‘gesplitst’ worden, hieronder probeer ik kort de dan ontstane driedeling*)  toe te lichten:

Het ‘verwonde hart’

Als mensenkind zijn we bedoeld om in liefde ontvangen en met vreugde verwelkomd te worden bij onze komst in deze wereld en in de jaren daarna. Toch doen we vaak andere ervaringen op: we zien boosheid of onverschilligheid in de ogen van onze ouders of opvoeders in plaats van liefde. We zien somberheid, verdriet, depressie in de ogen van de ander in plaats van vreugde. We concluderen dan als kind dat er iets mis is met ons, in plaats van dat dit iets zegt over onze ouders, dit is kinderlijke logica. Ons hart kan al vroeg verwond raken. Zo zullen er waarschijnlijk nog vele ervaringen volgen.

Baby’s en kinderen hebben nog weinig mogelijkheden en zijn afhankelijk. Ze kunnen zich hulpeloos en machteloos voelen. Het niet (of onvoldoende) ontvangen van de zo benodigde liefde/zorg kan letterlijk pijn doen. Zonder goede afstemming van (allereerst) de moeder, kan een kind hulpeloosheid en doodsangst ervaren. Zonder liefde, zorg en goede afstemming zal het kind niet overleven.

De gevoelens van het (jonge) kind kunnen onverdraaglijk zijn, teveel en overspoelend, en deze worden dan afgesplitst, uit het bewustzijn verdreven. Oud zeer verdwijnt niet, het stapelt zich op als deze pijn niet de zorg en aandacht krijgt die het nodig heeft. Als je (nu als volwassene) denkt dat dit allemaal wel meevalt, raad ik aan om het ‘’still face experiment’’ op internet te bekijken. Voor ons derde jaar slaan we deze herinneringen niet in ons geheugen op, ze zitten echter wel opgeslagen in ons onbewuste en beïnvloeden ons van daaruit nog steeds.

Goed om hier op te merken dat geen enkele ouder volmaakt is, het gaat erom een ‘goed genoeg ouder’ te zijn en ontstane breuken in de relatie weer te herstellen.

Het ‘gesloten hart’

Tegelijk hiermee ontwikkelt zich het ‘gesloten hart’. Dit ontwikkelt strategieën om te overleven, om maar niet te hoeven voelen, wat zeer helpend is in de situatie en omgeving waarin het (zeer jonge) kind zich bevindt. Iemand kan zo al jong leren om emoties, pijn en verwonding te negeren en vermijden om deze te voelen. Er komen dikke muren omheen. Er ontstaan vaak steeds meer strategieën. Zoals bijvoorbeeld verslaving, roekeloosheid, (te) hard werken/bezig zijn met afleiding. Dit kan ook zijn in de vorm van veel empathie voor anderen hebben en zorgen voor anderen. Deze strategieën belemmeren ook het ervaren van ‘verbinding’ met onszelf en met elkaar. Ze kunnen veel inspanning kosten. Uiteindelijk zullen ze ons schade toebrengen en mogelijk leiden tot ziekte en zelfs dood.

Het ‘gezonde hart’

Hoe moeilijk en pijnlijk ook de impact van ingrijpende gebeurtenissen, een deel van ons blijft intact, ons ‘gezonde hart’. We nemen waar en zijn ons er hier van bewust als er iets niet klopt. We kunnen reflecteren op onszelf en wat er gebeurt, hier kunnen we dat zonder de werkelijkheid te ontkennen. We hebben hulpbronnen en kunnen terugvallen op de steun van anderen. Hier zijn we in staat om hulp te vragen.

Herstel begint met inzicht in onszelf en met bewustwording. Door het gezonde allereerst te versterken, in contact te komen met ons gewonde hart en deze te helen. Onze overlevingsstrategieën hebben we dan minder nodig. Zo zal er ook meer rust gaan komen. We ontwikkelen nieuwe patronen. Dit alles draagt bij aan ons welzijn en hopelijk ook aan onze gezondheid.

Een boek hierover dat ik graag aanraad, is ‘Waarom liefde zo belangrijk is’ van Sue Gerhardt.

Vraag: Hoe ziet jouw hart eruit? Wat vertelt jouw hart jou?

*) (Deze driedeling van het hart is ontleend aan het Trauma Transformatie Model van Interakt, welke gebaseerd is op het model van de ‘splitsing van de ziel’ van Franz Ruppert, een Duitse psychotherapeut.)