Groei

Begin vorig jaar kreeg ik per post toegestuurd een klein plantje in een klein potje. Niet zomaar een plantje, maar een paradijsvogelplant. Vooral de bloemen erin vind ik prachtig. Het duurt echter wel even voor ie zover is. Dat kan namelijk wel zo’n acht jaar duren. Dan kun je vervolgens wel tot een jaar van deze mooie bloemen genieten. Nog maar even (nu nog zeven jaar) geduld hebben dus…. En intussen de goede dagelijkse verzorging bieden: licht, water, voeding, ruimte. Inmiddels heb ik ‘em al in een grotere pot over geplant. Gelukkig is hij nog steeds groen (op af en toe een bruin blaadje na), dus ik blijf hoopvol.

Minder lang duurt de cyclus van het terugkeren van de lente. Dit komt ieder jaar weer. Telkens weer na een kale en dorre winterperiode. Ook nu loopt buiten alles weer uit, en zijn er lichtgroene tinten en prachtige kleuren. Het seizoen van groei en bloei. Dat dit thema mensen aanspreekt, is niet verwonderlijk. Dit blijkt misschien ook wel uit de vele coaches, therapeuten, (zelfhulp)boeken en opleidingen die er zijn.

Soms worden er aanbiedingen gedaan die zeer veel beloven. Denk bijvoorbeeld aan trauma bijeenkomsten die grote resultaten zouden bieden. Vaak te mooi om waar te zijn, het is voor iemand die hierop hoopt teleurstellend als dit toch niet waargemaakt wordt. De Amerikaanse (trauma) therapeute Janina Fisher heeft het over ‘tien procent’ oplossingen. Dit lijkt weinig, maar ze dragen allemaal bij. Bij veranderingen die we in ons leven aan willen brengen (ook in levensstijl) is alles ineens veranderen niet haalbaar. Wel kunnen we kleine stappen zetten. Een oud collega van mij vertelde vaak dat als een schip slechts één graad van koers verandert, deze al in een heel andere haven uitkomt.

Vaak gaat het dus om kleine stappen. Groei is een proces. Een proces dat vaak geduld nodig heeft, dat langzaam gaat. Gras groeit niet harder als je eraan trekt, zei ooit een supervisor tijdens mijn opleiding. Van belang zijn wel de goede voorwaarden voor groei.

Als we vastlopen, denken we vaak zelf de reden of oorzaak daarvan te zijn. Toch kan dit ook te maken hebben met dat er eerder in ons leven niet aan de goede voorwaarden (onze behoeften) is voldaan. Ook dit kan aandacht nodig hebben. Zodat we krijgen wat we nodig hebben, van anderen en ook van onszelf.

In je eigen proces kun je het gevoel hebben dat je niet vooruit komt. Dat gevoel kan ontmoedigend zijn. Alsof je nooit verder komt en dit zich steeds weer herhaalt. Mijns inziens kan het ook zo zijn dat je steeds weer een laagje dieper komt. Soms ga je twee stappen vooruit en dan weer één achteruit. Veranderen en leren gaan vaak met vallen en opstaan. Vaak ziet iemand anders die wat verder van je afstaat beter de vooruitgang dan jezelf.

Door alles wat je meemaakt aan moeite en pijn, kun je ook jezelf kwijtraken. Je kunt ervaren dat er weinig meer van je over is. Op de voorkant van één van de boeken van Het Verdwenen Zelf (over herstel na narcistische mishandeling) staat een foto van dode bomen (zo lijkt het), met dieper in de aarde toch nog wat groene takjes. Van een deel van jezelf kun je vervreemd raken, alsof het er niet is. Maar ergens diep van binnen zit nog steeds een groen plantje, en leven. Iets van jou dat ten diepste onaangetast en heel is gebleven. En dat weer verder kan groeien.

Er bestaat ook iets als ‘posttraumatische groei’. Trauma (dat wil zeggen een -fysieke of psychische- wond) berokkent schade. Na tegenspoed en strijd kan er toch positieve groei ontstaan. Ik denk dan aan al die ervaringsdeskundigen die eerst zelf worstelden met iets en vervolgens voor anderen met eenzelfde worsteling van betekenis zijn en hoop kunnen bieden. Dwars door alle pijn en moeite heen kunnen we sterker worden, gevormd worden als mens, doen we misschien belangrijke inzichten op. Dit zien we meestal niet als we er nog middenin zitten.

Tenslotte wil ik nog noemen dat groei meestal plaatsvindt in relaties. Met bijvoorbeeld vrienden, gezin, coach, therapeut. Een Afrikaans gezegde luidt: Alleen ga je sneller, samen kom je verder. We hebben elkaar nodig. Waar schade is ontstaan in relatie, vindt herstel ook juist plaats in relatie. We hebben elkaar nodig. Niemand kan het alleen. En je hoeft het ook niet alleen te doen.